Kadın Hastalıkları ve Doğum
İnfertilite ve Tüp Bebek Uzmanı
Kadın Hastalıkları ve Doğum
İnfertilite ve Tüp Bebek Uzmanı
ENDOMETRİOZİS
Endometriozis üreme çağındaki kadınlarda görülen kronik ilerleyici bir hastalıktır. Rahmin iç kısmını döşeyen endometrium ismi verilen katmanın rahim iç duvarı dışındaki herhangi bir bölgeye yerleşmesi durumudur. Nedeni tam olarak bilinmemektedir. Toplumda görülme sıklığı 1/10 iken kısırlık sorunu olan kadınlarda bu oran %25-50 düzeyine çıkmaktadır. En sık yerleştiği bölgeler yumurtalık, tüpler, karın içi zarı, mesane veya bağırsaklardır. Yumurtalık dokusunda olduğu zaman içi kahverengi bir sıvıyla dolu kistik yapılar meydana getirir ve bu yapılara ‘çikolata kisti (endometrioma)’ ismi verilir.
Endometrioziste rahim iç duvarı dışında olan endometrium dokusu yumurtalıktan salınan hormonların etkisiyle her ay büyüme gösterir. Gebelik oluşmazsa normalde adet kanaması şeklinde dökülen endometriumun tersine farklı odaklarda olan bu endometrium tabakası dışarı dökülemeyeceğinden karın içinde yapışıklıklara yol açar. Bu yapışıklıklar nedeniyle ağrı, tüp tıkanıklığı vb durumlar görülebilir. Endometriozis olan hastaların bazılarında hiçbir belirti görülmezken, en sık görülen bulgular şunlardır:
•Şiddetli adet sancısı veya adet döneminden bağımsız alt karın bölgesinde sürekli ağrı
•Cinsel ilişki sırasında ağrı
•Kısırlık – Endometriozisi olan kadınların %35 ile 50’si gebe kalamamaktadır.
Endometriozisli kadınlarda kısırlığı daha sık görülme nedenleri tüp tıkanıklığı, tüp-yumurta arasındaki anatomik ilişkinin bozulması, yumurtalıklarda oluşan kistler (endometrioma) nedeniyle yumurta oluşum sürecinin olumsuz etkilenmesi ve yumurta sayısının ve kalitesinin azalmasıdır.
Endometriozis hastalığının kesin tanısı laparoskopi ile endometriozis odaklarının görülmesi ve bu odaklardan alınan parçanın patolojik incelemesiyle konulması olsa da özellikle endometriomaların ultrasonda tipik görünümleri olması nedeniyle cerrahi gerektirmeyen vakalarda ultrason ile de tanı konulabilir.
Büyük çikolata kisti ve klinik şikayeti olan kadınlarda laparoskopik olarak endometriomanın çıkarılması önerilir. Küçük veya klinik şikayete yol açmayan çikolata kistlerinde ise izlem önerilir. Ağrı şikayeti ön planda olan endometriozis vakalarında öncelikle medikal tedavi (ağrı kesici, doğum kontrol hapları, progesteron, gonadotropin salgılatıcı hormon analogları vb) önerilir.
Kısırlık nedeniyle başvuran endometriozis vakalarında yapılacak tedavi hastanın yaşı, kısırlık süresi, tüplerin açıklık durumu, yumurtalık rezervine göre değişir. Yumurta sayısı az, her iki yumurtalığında da çikolata kisti olan, tüpleri tıkanıklık olan, önceden endometriozis nedeniyle ameliyat geçirmiş olgularda tüp bebek tedavisi düşünülmelidir.Endometriozis kronik ve ilerleyici bir hastalık olması nedeniyle neden olduğu yapışıklıklar ve yumurta sayısının azalması yıllar içinde artacaktır. Dolayısıyla endometriozisi olan kadınlara gebeliği ertelememeleri veya eğer gebelik oluşmazsa bir an önce gebe kalmak için tedaviye başvurmaları önerilir.