TÜP BEBEK
Tüp bebek, son 30 yılda kısırlık (infertilite) alanında önemli buluşlardan bir tanesi olmuş ve gebelik planlayan pek çok çifte ümit vermiştir. Tüp bebek tedavisinde yumurta geliştirici ilaçlar ile kadında geliştirilen yumurtalar anestezi altında alınır, erkekten alınan sperm ile laboratuar ortamında döllenir. Oluşan embriyo 3-5 gün takip edilerek kadının rahmine yerleştirilir.
İlk kullanımı her iki tüpte tıkanıklık durumu olan veya tüpleri ameliyatla alınmış olan, erkekte ciddi sperm azlığı veya sperm olmaması durumlarında olsa da günümüzde kullanım alanı gelişmiş ve diğer tedavilere rağmen gebelik elde edilemeyen infertil çiftlerde de (polikistik over sendromu, açıklanamayan infertilite, endometriozis) başarılı ile uygulana bir yöntem haline gelmiştir. Aynı zamanda gebe kalmak için yeterli zamanı kalmayan ileri yaş kadınlarda, kanser vb nedenlerle verilecek tedavinin yumurtalara zarar vereceği hastalarda ve genetik hastalık taşıyıcılığı gibi durumlarda sağlıklı bebek elde etmek için tüp bebek uygulanabilir.
Tüp bebek tedavisine başlamadan önce hem kadın hem erkek ayrıntılı şekilde incelenir. Eğer adetin 2. veya 3. günü hormonal değerler iyi ve ultrasonda tedavisine engel olacak bir durum yoksa tedaviye başlanır.
1.Yumurtalıkların uyarılması: Tüp bebek tedavisinde amaç ortalama 8-10 tane yumurtayı geliştirmektir. Bu nedenle adetin 2-3. günü hastanın yaşı, yumurtalık rezervi, kilosu, daha önceki tedavilere verdiği yanıta göre uygun dozda cilt altına yapılan hormon ilaçları verilir. Yaklaşık 8-12 gün bu hormon ilaçlarına devam edilir. İlaca ne kadar devam edileceği aralıklı yapılan kan tetkikleri ve ultrasonda yumurta büyümesine göre değişir. Ortalama 2-3 gün aralıklara kadının kontrolü gerekmektedir. Folikul (içinde yumurta hücresi olduğu düşünülen kesecikler) çapı yaklaşık 18-20 mm’ e ulaşınca yumurtlamayı tetiklemek için çatlatma iğnesi yapılır.
2. Yumurta toplanması: Yumurta çatlatma iğnesinden yaklaşık 36 saat sonra yumurtalar ultrason eşliğinde ince bir iğne yardımıyla toplanır. Yumurta toplama işlemi bir miktar ağrılı olduğu için anestezi altında yapılması tercih edilir. Yaklaşık 10-15 dk süren kısa bir işlemdir. Hastalar yumurta toplama işleminden sonra hastanede 2 saat takip edildikten sonra taburcu ediliriler.
3. Erkekten sperm örneği alınması: Kadından yumurta toplamı işlemi yapıldığı gün erkekten de 3 ila 5 günlük cinsel perhiz sonrası semen örneği alınır. Alınan spermler zenginleştirme işlemine tabii tutulur.
4. Yumurtaların laboratuar ortamında döllenmesi: Alınan yumurtalar embriyologlar tarafından incelernir ve olgun olanlarının (metafaz 2) içine yine embriyologlar tarafından seçilen iyi kalitede bir sperm mikroskop altında yerleştirilir. Oluşan embriyo özel sıvılar içinde laboratuar ortamında 3-5 gün takip edilir.
5. Embriyonun rahme yerleştirilmesi: Mümkün olduğu kadar emrbiyonun laboratuar ortamında 5. güne ulaşması ve blastokist transferi istense de embriyo transfer işlemi 2-5 gün arası herhangi bir günde yapılabilir. Türkiye’deki yönetmeliğe göre 35 yaşın altındaki kadınlara ilk 2 tüp bebek denemesinde 1 embriyo, sonraki denemelerinde en fazla 2 embriyo transfer edilebilir. 35 yaş üstündeki kadınlarda ise daha önceki tüp bebek denemelerine bakılmaksızın en fazla 2 embriyo transfer edilebilir. Kadının idrara sıkışık olduğu durumda ultrason eşliğinde kateter yardımıyla embriyolar rahim içine bırakılır. Embriyo transferi ağrısız bir işlemdir ve anesteziye gerek yoktur. Bu işlem sonrası hastanın dinlenmesinin gebelik oranını arttırdığına dair bir bilgi bulunmamakla birlikte klinikte kısa bir süre takip edildikten sonra evine gönderilir. Transfer sonrası eğer hastanın iyi kalitede embriyosu varsa ve çiftlerin istemesi halinde embriyo dondurma işlemi yapılarak bir sonraki gebelikler için saklanabilir.
6. Transfer sonrası: Embriyo transferinden sonra embriyonun rahim içerisine tutunmasını desteklemek amacıyla progesteron hormonu verilir. Progesteron hormonu ağızdan, iğne olarak veya vajinal yoldan verilebilir. İlaç desteğine gebelik testi gününe kadar devam edilir. Bu süre içerisinde kasıkta ağrı, lekelenme şeklinde akıntı ve göğüslerde hassasiyet görülebilir.
Transfer işleminde 12-14 gün sonra kanda gebelik testi yapılır.